Aile ve Miras Hukuku

Vasiyet, kişinin malvarlığını ölümünden sonra nasıl dağıtılacağını belirlemesini sağlayan hukuki bir araçtır. Türk Medeni Kanunu (TMK), vasiyetnameleri sıkı şekil şartlarına bağlamıştır. Peki, hangi vasiyet türü ne zaman geçerlidir?

Vasiyetname Nedir?

Vasiyetname, kişinin ölümünden sonra geçerli olacak tek taraflı bir irade beyanıdır. TMK Madde 502’ye göre vasiyetname düzenlemek için:

• 15 yaşını doldurmuş olmak,

• Ayırt etme gücüne sahip olmak gerekir.

Örneğin 16 yaşındaki bir genç, okul harçlığından biriktirdiği parayı kardeşine bırakmak için vasiyetname yazabilir.

Vasiyetname Türleri ve Şekil Şartları

TMK Madde 531, vasiyetnameleri üç türde sınırlandırmıştır. Her birinin farklı şartları vardır:

1. Resmî Vasiyetname (TMK Madde 532-537)

Resmî vasiyetname noter, sulh hâkimi veya kanunen yetkili bir memur huzurunda iki tanıkla düzenlenir.

Özellikleri:

• Güvenilirlik: En güvenilir vasiyet türüdür, ispatı kolaydır.

• Tanık Şartı: Tanıklar, miras bırakanın yakını olamaz (TMK Madde 536).

• İstisna: Okuma veya imza atma engeli olanlar için memur, vasiyeti okur ve tanıklar onaylar.

Örnek Olay:
Bir kişi, noterde iki tanık huzurunda vasiyetnamesini düzenler. Tanıklar, mirasçılardan biri değildir ve okuryazardır.

Şu kişiler, resmi vasiyetnamenin düzenlenmesine memur veya tanık olarak katılamazlar:

• Fiil ehliyeti bulunmayanlar,

• Bir ceza mahkemesi kararıyla kamu hizmetinden yasaklılar,

• Okur yazar olmayanlar,

• Miras bırakanın eşi, üstsoy ve altsoy kan hısımları, kardeşleri ve bu kişilerin eşleridir (TMK m. 536).

Bununla birlikte resmî vasiyetnamenin düzenlenmesine katılan memura ve tanıklara, bunların üstsoy ve altsoy kan hısımlarına, kardeşlerine ve bu kişilerin eşlerine o vasiyetname ile kazandırmada bulunulamaz.

2. El Yazılı Vasiyetname (TMK Madde 538)

Kişinin kendi el yazısıyla baştan sona yazıp imzaladığı vasiyetnamedir.

Şartları:

• Tamamen El Yazısı: Bilgisayar çıktısı veya başkasına yazdırma geçersizdir.

• Tarih ve İmza: Eksikse vasiyetname hükümsüzdür.

• Saklama: Notere veya sulh hâkimine emanet edilebilir.

Yargıtay Kararı:
Yargıtay 2. Hukuk Dairesi (1986/1722), felçli bir kişinin elinin tutularak yazdığı vasiyetnameyi, irade özgürlüğü korunduğu için geçerli saymıştır.

3. Sözlü Vasiyetname (TMK Madde 539-541)

Olağanüstü durumlarda (ölüm tehlikesi, savaş vb.) iki tanık huzurunda sözlü olarak yapılır.

Şartları:

• Acil Durum: Diğer vasiyet türlerinin imkânsız olması.

• İki Tanık: Tanıklar, vasiyetten yararlanamaz ve okuryazar olmalıdır.

• Geçerlilik Süresi: Olağanüstü hal kalktıktan 1 ay sonra hükümsüzleşir.

Örnek:
Deprem bölgesinde mahsur kalan bir kişi, yanındaki iki tanığa mirasını bağış kurumuna bıraktığını söyler. Bu durumda sözlü vasiyet geçerli olur.

Vasiyetnamenin Geçersiz Olduğu Durumlar

• Şekil Şartlarına Uyulmaması: İmzasız, tarihsiz veya başkasına yazdırılan vasiyetler.

• Ayırt Etme Gücünün Olmaması: Örneğin demans hastalarının vasiyetnamesi geçersizdir.

• Kanuna Aykırılık: Yasal miras paylarına müdahale eden vasiyetler kısmen iptal edilir.

Doktrin Görüşü:
Doktrinde, vasiyetnamelerin lehine yorum ilkesi gereğince şekil şartlarında küçük eksikliklerin bile geçersizlik nedeni sayıldığı vurgulanmaktadır.

Sık Sorulan Sorular (SSS)

Soru: Vasiyetname nasıl iptal edilir?
Cevap: Yeni bir vasiyetname düzenleyerek veya notere başvurup eski vasiyeti geçersiz kılabilirsiniz.

Soru: Sözlü vasiyetnameyi kimler yapabilir?
Cevap: Sadece olağanüstü durumlarda (örneğin ölüm döşeğinde) ve iki tanıkla.

Soru: El yazılı vasiyetnameyi nasıl saklamalıyım?
Cevap: Notere veya güvendiğiniz birine emanet edin. Evde saklamak kaybolma riski taşır.

Sonuç

Vasiyetname, kişinin son iradesini hukuki güvence altına almanın en etkili yoludur. Ancak şekil şartlarına uyulmazsa mirasçılar arasında anlaşmazlıklar kaçınılmazdır. Doğru vasiyetname, sevdiklerinizin huzurunu korur...

NOT: Bu içerik, hukuki bilgilendirme amaçlıdır. Somut olaylar için bizimle iletişime geçiniz.